Nöbetçi Eczaneler
Gelişen teknoloji ve değişen mutfak alışkanlıklarıyla birlikte, bir zamanların vazgeçilmez mesleklerinden olan kalaycılık yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Erzincan’da sayıları giderek azalan kalay ustaları, mesleğin son temsilcileri olarak son demlerini yaşıyor.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte hayatımızdan sessizce çekilen geleneksel mesleklerden biri de kalaycılık oldu. Özellikle Anadolu şehirlerinde geçmişte büyük ilgi gören bu zanaat, artık yok olmanın eşiğinde. Erzincan’da kalaycılık mesleğini sürdüren az sayıda esnaftan biri, mesleğin geldiği noktayı “son demlerimizi yaşıyoruz” sözleriyle özetledi.
Eskiden sokak sokak gezerek ya da küçük dükkânlarda bakır kap-kacakları kalaylayan ustalar, her evin vazgeçilmeziydi. Kalaycılık, bakır gereçlerin iç yüzeyinin koruyucu bir katmanla kaplanmasını sağlayan, emek yoğun bir iş olarak biliniyor. Ancak günümüzde mutfak eşyalarının çelik, alüminyum, teflon gibi modern malzemelerle üretilmesi, kalaycılığa olan ihtiyacı ortadan kaldırdı.
“BİR ATA MESLEĞİ DAHA GÖZ GÖRE GÖRE KAYBOLUYOR”
Erzincanlı bir kalay ustası, geçmişin mesleğini bugüne taşıma çabasına rağmen taleplerin neredeyse yok denecek kadar azaldığını dile getirdi. “Bu işi yapan birkaç kişiden biriyiz. Yeni nesil bu mesleğe ilgi göstermiyor, çünkü artık bakır kaplar eskisi kadar kullanılmıyor. Sanırım kalaycılık bizimle birlikte tarih olacak,” diyerek durumun ciddiyetini aktardı.
KALAYCILIK NEDİR?
Kalaycılık, bakır eşyanın ömrünü uzatmak, sağlıklı kullanım sağlamak ve estetik bir görünüm kazandırmak amacıyla yapılan geleneksel bir kaplama işlemidir. Ak kurşun olarak da bilinen gümüşe benzeyen kalay maddesi, yüksek ısıda eritilerek bakır eşyaların yüzeyine uygulanır. Bu işlem hem sağlık hem de temizlik açısından oldukça önemlidir.
Ancak 1950’li yıllardan itibaren özellikle kentleşme, sanayi üretimi ve yeni nesil mutfak gereçlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte kalaycılık gerilemeye başladı. Bir zamanlar pazar yerlerinin hemen yanı başında, bakırcı dükkânlarının içinde yer alan kalaycılar, bugün artık sadece nostaljiyle anılıyor.
KÜLTÜREL MİRAS YOK OLMA TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA
Kalaycılık gibi geleneksel zanaatların korunması ve gelecek nesillere aktarılması gerektiğini belirten kültürel miras savunucuları, bu tür mesleklerin yaşatılması için yerel yönetimler ve meslek kuruluşlarının daha aktif rol üstlenmesi gerektiğini vurguluyor.