Kurban İbadeti: Dikkat Edilecek Hususlar ve Doğru Bilinen Yanlışlar

Erzincan İl Müftülüğü, Kurban Bayramı’nda ibadetin usulüne uygun yerine getirilmesi için dikkat edilmesi gerekenleri ve doğru bilinen yanlışları açıkladı.

Erzincan İl Müftülüğü, yaklaşan Kurban Bayramı dolayısıyla kurban ibadetinin usulüne uygun şekilde yerine getirilmesi için dikkat edilmesi gereken hususlara ve toplumda yaygın olan bazı yanlış inanışlara dair önemli bir açıklama yaptı. Kurban ibadetinin dini anlamı, kuralları ve doğru uygulamaları hakkında vatandaşları bilgilendirmeyi amaçlayan bu açıklama, ibadetin sıhhatine katkı sağlayacak önemli noktaları içermektedir.

KURBANIN MAHİYETİ VE ÖNEMİ

Kurban, İslam dininde Allah’a yakınlık sağlamak ve O’nun rızasını kazanmak amacıyla belirli şartları taşıyan hayvanın usulüne uygun olarak kesilmesi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder. İslam ümmetinin önemli ibadetlerinden biri olan kurban, bayram günlerinde kesilen “udhiyye kurbanı” ve hac ya da umre sırasında Harem bölgesinde kesilen “hedy kurbanı” gibi çeşitlere sahiptir.

Peygamber Efendimiz (s.a.v.), kurban ibadetinin meşru kılınmasından itibaren her yıl udhiyye kurbanı kesmiş ve bu ibadetin Allah katında en sevimli ibadetlerden biri olduğunu vurgulamıştır. Kurbanın her bir parçasının kişinin hayır hanesine yazılacağını ifade eden Peygamberimiz, bu ibadeti Müslümanlara tavsiye etmiştir. Kurbanın özü, Allah’a yakınlaşmak ve maddi durumu yetersiz olanlara yardım etmektir. Kur’an-ı Kerim’de, “Onların ne etleri Allah’a ulaşır ne de kanları; O’na ulaşacak olan sadece sizin takvânızdır” (Hac, 22/37) ayeti, kurbanın manevi boyutunu açıkça ortaya koymaktadır.

KURBANLIK HAYVANIN NİTELİKLERİ

Kurban ibadetinin geçerli olabilmesi için hayvanın belirli şartları taşıması gerekmektedir:

HAYVAN TÜRLERİ: Kurban olarak yalnızca koyun, keçi, sığır, manda ve deve kesilebilir. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kullanılamaz.

YAŞ ŞARTI: Kurbanlık hayvanın kameri yıl esas alınarak; devenin 5, sığır ve mandanın 2, koyun ve keçinin ise 1 yaşını doldurmuş olması gerekir. Ancak, 6 ayını tamamlayan iri ve gösterişli koyunlar istisna olarak kurban edilebilir.

HİSSE SAYISI: Koyun veya keçi sadece bir kişi adına kurban edilir. Deve, sığır ve manda ise en fazla yedi kişi tarafından ortaklaşa kurban edilebilir. Her bir kişinin hissesi yedide birden az olmamalıdır.

SAĞLIK DURUMU: Kurbanlık hayvan sağlıklı ve organları tam olmalıdır. Belirgin derecede hasta, yürüyemeyecek kadar zayıf veya topal, bir ya da iki gözü kör, boynuzları kökünden kırık, kulakları veya memeleri yarım kesik, dişlerinin çoğu dökük hayvanlar kurban olamaz.

KABUL EDİLEBİLİR KUSURLAR: Doğuştan boynuzsuzluk, hafif hastalık, hafif topallık, bir kulağın delik veya yırtık olması gibi kusurlar kurban olmaya engel değildir.

KISIRLAŞTIRMA: Etinden veya hizmetinden yararlanmak amacıyla iğdiş edilmiş hayvanlar da kurban olarak kesilebilir.

KURBAN KESERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Kurban kesimi bir ibadet olduğu için belirli kurallara riayet edilmesi şarttır:

1. Hayvanlara kesim öncesi ve kesim yerine götürülürken iyi davranılmalı, eziyet ve strese neden olacak hareketlerden kaçınılmalıdır.
2. Kesim yeri temiz olmalı ve çevre temizliği için gerekli önlemler alınmalıdır.
3. Kesim sırasında hayvanın ve kesimi yapan kişinin güvenliği için gerekli tedbirler alınmalıdır.
4. Hayvanlar, diğer hayvanların kesimini görmeyecek şekilde konumlandırılmalıdır.
5. Bıçak bileme gibi hazırlıklar hayvanın gözü önünde yapılmamalıdır.
6. Kesim, yemek ve nefes borularıyla en az bir atardamarın kesilmesiyle usulüne uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.
7. Kesim sırasında besmele çekilmesi zorunludur.
8. Kanın tamamen akması beklenmeden omurilik kesilmemeli, hayvanın canı çıkmadan başı gövdesinden ayrılmamalı ve deri yüzme işlemlerine başlanmamalıdır.
9. Kesim, ehil kişiler tarafından hızlı ve dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

VEKÂLETLE KURBAN ORGANİZASYONLARINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

Vekâletle kurban kesimi, günümüzde yaygın bir uygulama olup aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

1. Vekâlet veren kişi, kesim, satın alma ve dağıtım için açık bir vekâlet vermelidir. Aracı kuruluşlar, vekâlet şartlarına uymalı ve sahiplerinin rızası dışında işlem yapmamalıdır.
2. Küçükbaş hayvana birden fazla kişi, büyükbaş hayvana ise yediden fazla kişi ortak olamaz. Bir hisseye birden fazla kişinin ortak olması kurbanı geçersiz kılar.
3. Hayvan, vekâlet veren kişi adına ve kurban niyetiyle kesilmelidir.
4. Ortakların tamamının niyeti ibadet olmalıdır.
5. Udhiyye kurbanı, bayram namazından sonra başlayarak bayramın üçüncü günü (Şâfiî mezhebine göre dördüncü günü) güneş batımına kadar kesilmelidir.
6. Kesim sırasında güvenlik ve çevre temizliğine azami özen gösterilmelidir.
7. Kesim ücretleri veya organizasyon giderleri, kurban etlerinden veya derilerinden karşılanmamalı, ayrı olarak ödenmelidir.
8. Hissedarlar kesimden önce belirlenmeli, kesim sonrası yeni hissedar eklenmemelidir.
9. Kurban etleri, ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmalı ve satılmamalıdır. Ancak, dağıtım yapılamayıp telef olma riski varsa, etler satılarak bedeli muhtaçlara ulaştırılabilir; bu gelir organizasyon giderlerine harcanamaz.
10. Ticari kuruluşlar, et satımını çağrıştıran taahhütlerden kaçınmalı, tahmini kilo aralığında kesim yapmalı ve çıkan eti hisse sahibine teslim etmelidir.

KURBAN İBADETİYLE İLGİLİ DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR

Toplumda kurban ibadetiyle ilgili bazı yanlış inanışlar bulunmaktadır:

KESİMSİZ KURBAN BAĞIŞI: Sadece para bağışlayarak veya sadaka vererek kurban ibadeti yerine getirilemez. Kesim şarttır ve “kesimsiz kurban bağışı” dini bir dayanağa sahip değildir.

BİR HİSSEYE BİRDEN FAZLA KİŞİ: Bir kurban hissesi sadece bir kişiye aittir. Birden fazla kişinin tek hisseye ortak olması kurbanı geçersiz kılar.

KURBAN TÜRLERİNDE FARKLI ŞARTLAR: Adak, akika veya şükür kurbanlarında yaş gibi şartların farklı olduğu inanışı yanlıştır; tüm kurban türlerinde aynı şartlar geçerlidir.

HZ. PEYGAMBER ADINA KURBAN: Topluca Hz. Peygamber adına kurban hissesine girmek dinen uygun değildir.

KABİR VEYA ÖLÜ KURBANI: Dinimizde böyle bir kurban türü yoktur. Ölenin vasiyeti yoksa adına udhiyye kurbanı kesilmesi gerekmez.

KURBAN KANI SÜRME: Kurban kanını alna veya eşyalara sürmek doğru değildir.

EVLİ OLMAYANLARIN KURBAN KESEMEMESİ: Mali imkâna sahip evli olmayanlar da kurban kesebilir.

KADINLARIN KESİM YAPAMAMASI: Kesim becerisi olan kadınlar da kurban kesebilir.

HİSSE SAYISINDA TEK SAYI ZORUNLULUĞU: Büyükbaş kurbanda hissedar sayısı 3, 5, 7 gibi tek sayılarla sınırlı değildir; altı kişi de ortak olabilir.

KAPAK ATMAMIŞ HAYVAN: Yaş şartını sağlayan hayvanın kapak atmamış olması kurban olmasına engel değildir.

ETLERİN YEDİ FAKİRE DAĞITILMASI: Kurban eti ihtiyaç sahiplerine, akraba ve komşulara dağıtılabilir; kalan kısım evde kullanılabilir.

ADAK VEYA AKİKA NİYETİ: Ortaklardan bazılarının adak veya akika niyetiyle kurbana katılması kurbana engel değildir.

SEFERÎ OLANIN KURBANI: Yolcu olan kişinin kestiği kurban geçerlidir ve döndüğünde tekrar kesmesi gerekmez.