Nöbetçi Eczaneler
Akut gastroenterit, özellikle çocuklarda ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor. İshal, kusma ve dehidratasyonla kendini gösteren bu hastalık, hijyen eksikliği ve kirli su tüketimiyle hızla yayılıyor. Uzmanlar, el yıkama ve güvenli gıda tüketimiyle hastalığın önlenebileceğini vurguluyor. Erken müdahale hayat kurtarıyor!
NASIL BULAŞIYOR?
Akut gastroenterit, dışkıyla bulaşmış yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi, kirli ellerin ağza götürülmesi ya da hijyenik olmayan koşullarda hazırlanmış gıdaların yenmesiyle bulaşıyor. Güvenli içme suyuna erişimin kısıtlı olduğu bölgelerde, yemek yapımında veya temizlikte kullanılan kirli sular, hastalığın yayılma riskini artırıyor. Kirli sulardan yakalanan balık ve deniz ürünleri de bu hastalığın önemli kaynakları arasında. Ayrıca, kişisel hijyenin yetersiz olduğu durumlarda hastalık, kişiden kişiye kolayca bulaşabiliyor. Uzmanlar, özellikle aile içinde hastaların kullandığı eşyaların temizliğine dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor.
BELİRTİLER VE DEHİDRATASYON TEHLİKESİ
Akut gastroenteritin en yaygın belirtisi ishal. Dışkı sayısının artması, dışkının sulu ve yumuşak bir kıvam almasıyla tanımlanan ishal, virüs kaynaklı olduğunda genellikle kansız, bazı bakterilerde ise kanlı ve sümüksü olabiliyor. Bulantı, kusma, karın ağrısı ve ateş de sık görülen belirtiler arasında. Ancak en büyük tehlike, ishal, kusma ve yüksek ateşe bağlı gelişen dehidratasyon. Özellikle bebekler ve küçük çocuklarda hızla ortaya çıkan dehidratasyon, susuzluk, ağız kuruluğu, gözyaşında azalma, göz çökmesi, nabızda hızlanma, el ve ayaklarda soğukluk gibi belirtilerle kendini gösteriyor. Ağır dehidratasyonda ise dalgınlık, kan basıncında düşme ve şok gibi ciddi durumlar yaşanabiliyor. Uzmanlar, bu belirtilerin görüldüğü özellikle çocuk, yaşlı ve hamilelerin acilen sağlık kuruluşuna başvurması gerektiğini söylüyor.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Akut gastroenterit tanısı, hasta öyküsü ve muayene bulgularıyla genellikle kolayca konuyor. Ancak bazı bakteri ve parazit kaynaklı ishallerin tedavisi için antimikrobiyal ilaçlar gerekebildiğinden, dışkı tetkikleri ve gaita kültürü gibi laboratuvar incelemeleri yapılabiliyor. Kan testleriyle tuz ve mineral dengesi de kontrol ediliyor. Çoğu akut gastroenterit vakası kendiliğinden iyileşse de, tedavi belirtilere yönelik uygulanıyor. Uzmanlar, ishal kesici ilaçların kullanılmaması gerektiğini, bunun yerine bol sıvı alımı ve ishal diyetiyle sıvı-tuz kaybının önlenmesi gerektiğini vurguluyor. Anne sütü alan bebeklerde emzirmeye devam edilmesi, büyük çocuklarda ise yoğurt, ayran, yağsız et ve katı yumurta gibi besinlerin tercih edilmesi öneriliyor. Lifli ve yağlı gıdalardan ise ishal düzelene kadar kaçınılmalı.
KORUNMA YOLLARI: HİJYEN HAYAT KURTARIR
Akut gastroenteritin önlenmesinde en etkili yöntem, el yıkama. Yemek öncesi ve sonrası, tuvalet kullanımı ve bebek bakımı sırasında sabun ve temiz suyla ellerin iyice yıkanması, hastalığın bulaşma riskini büyük ölçüde azaltıyor. Güvenli su tüketimi de kritik; uzmanlar, resmi izinli ambalajlı suların tercih edilmesini, kuyu veya depo sularının klorlanmasını ya da kaynatılmasını öneriyor. Gıda güvenliği için meyve ve sebzelerin bol suyla yıkanması, et ve süt ürünlerinin iyice pişirilmesi ve uygun koşullarda saklanması gerekiyor. Açıkta satılan gıdalardan uzak durulmalı, hastaların kullandığı eşyalar ve tuvaletler çamaşır suyuyla temizlenmeli. Uzmanlar, hastaların ishal düzelse bile birkaç gün bulaştırıcı olabileceğini hatırlatıyor.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Kişisel hijyene dikkat etmeyen, el yıkama alışkanlığı olmayan, yiyecekleri iyi yıkamadan veya yeterince pişirmeden tüketen kişiler ile güvenli suya erişimi olmayan topluluklar, akut gastroenteritten en çok etkilenen gruplar. Çocuklar, yaşlılar ve hamileler ise hastalığın ağır seyretme riski nedeniyle özellikle dikkatli olmalı. Uzmanlar, bu gruplarda ishal belirtileri görüldüğünde vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmasını öneriyor.
TOPLUMA ÇAĞRI: HİJYEN VE FARKINDALIKLA MÜCADELE
Akut gastroenterit, basit önlemlerle önlenebilen ancak ihmal edildiğinde ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalık. Sağlık Bakanlığı ve uzmanlar, hijyen kurallarına uyulması, güvenli su ve gıda tüketiminin yaygınlaştırılması için farkındalık kampanyalarının artırılmasını talep ediyor. “El yıkamak, temiz su kullanmak ve gıda güvenliğine dikkat etmek hayat kurtarır” diyen uzmanlar, toplumun her kesimini bu konuda daha duyarlı olmaya çağırıyor. Kaynak: saglik.gov.tr