Nöbetçi Eczaneler
Anagold Çöpler Altın Madeni’nin 17 aydır kapalı kalması, binlerce kişiyi işsiz bırakırken bölge ekonomisini durma noktasına getirdi. Uzmanlar, çevre önlemleri tamamlanan madenin güvenli şekilde yeniden açılmasını istiyor.
Erzincan’ın İliç ilçesinde 13 Şubat 2024’te yaşanan toprak kayması nedeniyle faaliyetlerine ara verilen Çöpler Altın Madeni, 17 aydır kapalı kalmasıyla bölgede derin bir ekonomik kriz başlattı. Madenin üretime ara vermesi, yalnızca İliç’i değil, aynı zamanda Erzincan, Sivas, Malatya ve Elazığ gibi çevre illerin ekonomik dengelerini de altüst etti. Yaklaşık 1,5 yıldır duran maden, bölge halkını işsizlik ve belirsizlikle baş başa bırakırken, esnafı kepenk kapatma noktasına getirdi. Türkiye’nin altın talebinin üretiminin yaklaşık 5 katı olması nedeniyle, madenin kapalı kalması ülke ekonomisine de ciddi bir darbe vurdu. Bu durum, madenin yeniden açılmasının sadece yerel değil, ulusal ölçekte bir ihtiyaç haline geldiğini gözler önüne seriyor.
EKONOMİK VE SOSYAL ÇÖKÜŞÜN BOYUTLARI
Çöpler Altın Madeni, 15 yıldır kesintisiz faaliyet göstererek Türkiye’nin altın üretiminde önemli bir paya sahip oldu ve 4 bin kişiye doğrudan ve dolaylı istihdam sağladı. Üretimin durmasıyla bu istihdam zinciri tamamen kesintiye uğradı; yaklaşık 3.500 taşeron çalışan iş bekler hale geldi ve aileler geçim sıkıntısıyla karşı karşıya kaldı. İlçede çay ocakları ile kahvehaneler işsiz vatandaşlarla dolup taşarken, göç hareketleri hızlandı. Yerel esnaf, madenin kapalı kalmasından dolayı müşteri kaybı yaşayarak kepenk indirmek zorunda kaldı. Erzincan Ticaret Borsası Başkanı Nadir Akar, “Maden açıkken burada canlı bir ticaret döngüsü vardı. Üretim durduğunda bu çark tamamen bozuldu, sadece bölge değil, Türkiye ekonomisi de zarar gördü,” diyerek durumu özetledi. Erzincan Ticaret Odası Başkanı Ahmet Tanoğlu ise altın ithalatının cari açığın büyük bir kalemi olduğunu vurgulayarak, “Madenin güvenli şekilde yeniden açılması, hem bölge hem de ülke için hayati bir adım olur,” diye ekledi. İnşaat ve ticaret sektörleri de madenin durmasından ciddi şekilde etkilenerek adeta durma noktasına geldi.
İLİÇ’TEKİ İŞSİZLİK ALARMI VE TOPLUMSAL ETKİLER
İşsizlik, ilçede yalnızca gözlemlenen bir durum değil, rakamlarla da kendini net bir şekilde ortaya koyuyor. CHP Erzincan İl Başkanı Yalçın Tanrıverdi, Sağlık Bakanlığı’nın İliç’te açtığı 67 kişilik temizlik kadrosuna 14 bin başvuru yapıldığını belirterek, “Bu tablo, İliç ve Erzincan’daki işsizliğin en çarpıcı kanıtı. İnsanlar bir umutla en basit işlere bile talip oluyor,” dedi. Madende 15 yıl iş makinesi operatörü olarak çalışan bir vatandaş ise duygularını şu sözlerle dile getirdi: “Eskiden herkesin işi gücü vardı, evine ekmek götürüyordu. Şimdi köyler ve ilçe resmen durmuş durumda. Bu maden, Erzincan’dan Sivas’a, Elazığ’a kadar uzanan bir ekonomiyi besliyordu. Çocuklarım okula gidemiyor, faturalar ödenemiyor.” Bu ifadeler, madenin kapalı kalmasının sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal bir yıkım yarattığını gösteriyor.
1,4 MİLYAR DOLARLIK KAYIP VE YATIRIM POTANSİYELİNİN BEKLEYİŞİ
Madenin kapalı kaldığı 17 ay boyunca Türkiye’nin yaklaşık 1,4 milyar dolarlık milli gelir kaybına uğradığı tahmin ediliyor. Şirketin bugüne kadar yaptığı yatırım tutarı 3 milyar doları aşarken, önümüzdeki üç yıl için planlanan 2 milyar dolarlık ek yatırım da üretimin başlamasını bekliyor. Bu devasa yatırımlar, madenin yeniden açılmasıyla bölgeye iş imkanları sunmanın yanı sıra altyapı ve teknoloji gelişimine de katkı sağlayacak. Madenin kapalı kalması, bu potansiyelin hayata geçmesini engellerken, Türkiye’nin altın üretiminde dışa bağımlılığını artırıyor. Yetkililer, bu kaybın telafisi için madenin bir an önce güvenli şekilde devreye alınması gerektiğini vurguluyor.
ÇEVRE VE GÜVENLİK AÇISINDAN GÜNCEL DURUM
Dokuz Eylül Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Cemalettin Okay Aksoy, madenin çevresel risklerinin ortadan kalktığını belirterek, “Hem firmanın kendi testleri hem de bakanlık denetimleri tamamlandı. Sabırlı Vadisi’nde 6 bin su ve 700 toprak örneğinde kirlilik tespit edilmedi. Yaklaşık 210 milyon dolar harcanarak rehabilitasyon çalışmaları başarıyla sonuçlandı,” dedi. Aksoy, madenin açılmasıyla Türkiye’de ilk kez sülfitli cevher zenginleştirme teknolojisinin kullanılacağını ve bu kapalı sistemin çevreye duyarlı olduğunu, iş güvenliğini de artıracağını ifade etti. Bu teknoloji, madenin sürdürülebilir bir şekilde işletilmesini sağlayarak gelecekte benzer kazaların önüne geçmeyi hedefliyor.
TÜRKİYE’NİN ALTIN İHTİYACI VE İTHALAT BAĞIMLILIĞI
Merkez Bankası ve Dünya Altın Konseyi’nin 2024 verilerine göre, Türkiye’nin altın üretimi 32,2 ton seviyesinde kalırken, talep 153 ton ve ithalat 123,8 ton olarak gerçekleşti. Son 24 yılda üretiminin 8 katı kadar altın ithal eden Türkiye, bu durumdan dolayı 10 milyar dolarlık cari açıkla karşı karşıya. Altın hariç tutulduğunda Türkiye ekonomisi cari fazla verirken, altın ithalatı bu dengeyi bozan en büyük kalemlerden biri. CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, “Çevre ve insan sağlığı için tüm önlemler alınmalı. Kapalı liç yöntemi yüzde 99 oranında güvenli. Tedbirler tamamlanırsa üretim artsın, emekçilerin hakkı verilsin,” diyerek madenin açılmasına destek verdi. Akademisyenler, STK’lar ve siyasiler, madenin yeniden devreye girmesinin hem bölge halkının geçimine destek olacağı hem de Türkiye’nin ithalat yükünü hafifleteceği konusunda hemfikir.
ÇÖZÜM BEKLENTİSİ VE BÖLGESEL ÇAĞRILAR
Bölgedeki siyasiler, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşları, madenin güvenli bir şekilde açılması için çağrılarını sürdürüyor. Çöpler Madeni’nin yeniden devreye girmesi, binlerce ailenin geçim kaynağı olurken, Türkiye’nin altın ithalatına olan bağımlılığını azaltabilir. Yerel halk, madenin açılmasının ilçeye yeniden hayat vereceğini umut ederken, yetkililerden acil bir çözüm bekliyor. Erzincan’ın yanı sıra çevre illerdeki iş dünyası temsilcileri de madenin yeniden üretime başlamasının ticaret hacmini canlandıracağını ifade ediyor. Bu süreçte, çevre ve güvenlik standartlarının titizlikle uygulanması, hem halkın güvenini kazanmak hem de madenciliğin sürdürülebilirliğini sağlamak için kritik önem taşıyor.