Nöbetçi Eczaneler
17 Mayıs 2025, Dünya Hipertansiyon Günü olarak küresel çapta yüksek kan basıncı (hipertansiyon) farkındalığını artırmayı hedefleyen önemli bir gün. Dünya genelinde 1,3 milyar insanı, Türkiye’de ise 15 yaş ve üzeri nüfusun %18,3’ünü etkileyen bu kronik hastalık, Erzincan İl Sağlık Müdürlüğü’nün öncelikli mücadele alanlarından biri. Bu yılın teması, “Kan Basıncını Ölçtür, Kontrol Altında Tut, Uzun Yaşa”, erken teşhis, düzenli takip ve sağlıklı yaşam tarzının hipertansiyonun yıkıcı etkilerini önlemedeki kritik rolünü vurguluyor.
HİPERTANSİYON: SESSİZ BİR TEHLİKE
Hipertansiyon, kan basıncının sürekli yüksek seyretmesiyle tanımlanan ve tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Kalp krizi, inme, kalp yetmezliği ve böbrek hasarı gibi komplikasyonlar, hipertansiyonu hastalık ve ölümlerin başlıca risk faktörlerinden biri haline getiriyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, her yıl 30-70 yaş arası yaklaşık 11 milyon kişi hipertansiyon kaynaklı nedenlerle hayatını kaybediyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2023 verileri, ülkemizdeki ölümlerin %3,2’sinin hipertansiyondan kaynaklandığını gösteriyor.
Ne yazık ki, hipertansiyon farkındalığı küresel düzeyde yetersiz. DSÖ, 30-79 yaş arası hipertansiyon hastalarının yalnızca %54’üne teşhis konduğunu, %42’sinin tedavi gördüğünü ve sadece %21’inin kan basıncını kontrol altında tuttuğunu bildiriyor. Türkiye’de durum benzer: Nüfusun %16,7’si kan basıncını hiç ölçtürmemiş, teşhis alanların %21,8’i tedavi almıyor ve tedavi gören her beş hastadan biri ilaçlarını düzenli kullanmıyor. Erzincan’da da özellikle yaşlı nüfusta hipertansiyon prevalansı yüksek ve kırsal bölgelerde farkındalık daha düşük seyrediyor.
HİPERTANSİYONUN NEDENLERİ VE ÖNLEME STRATEJİLERİ
Hipertansiyonun nedenleri arasında yüksek tuz ve yağ tüketimi, meyve-sebzeden fakir diyet, obezite, hareketsizlik, alkol ve tütün kullanımı ile kronik stres yer alıyor. Erzincan İl Sağlık Müdürlüğü, hipertansiyonun önlenmesinde yaşam tarzı değişikliklerinin kilit rol oynadığını vurguluyor. Şu pratik adımlar, riskleri azaltabilir:
- Sağlıklı Beslenme: Taze meyve ve sebze tüketimini artırın, işlenmiş gıdalardan kaçının. Günlük tuz tüketimini 5 gramın (bir çay kaşığı) altına indirin.
- Fiziksel Aktivite: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz yapın, örneğin tempolu yürüyüş veya bisiklet.
- Zararlı Maddelerden Kaçınma: Tütün, tütün ürünleri ve alkol kullanımını tamamen bırakın.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, yoga veya nefes egzersizleriyle stresi azaltın.
- Hidrasyon: Günde 2-3 litre su içerek vücut sağlığınızı destekleyin.
Hipertansiyon tanısı, birden fazla ölçümde sistolik kan basıncının 140 mmHg veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg üzerinde olmasıyla konur. Tek bir yüksek ölçüm tanı için yeterli olmadığından, düzenli kontrol şarttır.
TÜRKİYE VE ERZİNCAN’DA HİPERTANSİYONLA MÜCADELE
Sağlık Bakanlığı, hipertansiyonla mücadelede kapsamlı programlar hayata geçirdi. “Türkiye Kalp-Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı” ve “Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı”, erken teşhis ve tedaviyi güçlendiriyor. Aile hekimlerinin kronik hastalık yönetimindeki rolünü artıran Hastalık Yönetim Platformu (HYP), 2021 Temmuz-2025 Mart arasında 278 bin yeni hipertansiyon vakası teşhis etti ve düzenli takip edilen hastaların %82’sinin kan basıncı kontrol altına alındı.
Erzincan’da, HYP kapsamında aile hekimlikleri ücretsiz tarama ve danışmanlık hizmetleri sunuyor. Müdürlük, 17 Mayıs’ta kent genelinde sağlık ocaklarında, mobil sağlık birimlerinde ve halka açık alanlarda ücretsiz kan basıncı ölçüm etkinlikleri düzenliyor. Kırsal bölgelere ulaşmak için gezici sağlık ekipleri görevlendirilmiş durumda. Ayrıca, okullarda gençlere yönelik eğitim programları ve mahallelerde bilgilendirme toplantılarıyla farkındalık artırılıyor.
ERZİNCAN’DAN VATANDAŞLARA ÇAĞRI
Erzincan İl Sağlık Müdürü Dr. Cihan Tekin, Dünya Hipertansiyon Günü’nde şu mesajı verdi: “Hipertansiyon, erken teşhis ve doğru tedaviyle yönetilebilir bir hastalıktır. Ancak bu, vatandaşlarımızın bilinçli adımlar atmasına bağlı. Aile hekimlerinize düzenli başvurun, kan basıncınızı ölçtürün, sağlıklı yaşam önerilerine uyun ve ilaçlarınızı aksatmayın. Erzincan’da sağlıklı bir toplum inşa etmek için birlikte hareket edelim.”
Vatandaşlar şu adımları atmaya davet ediliyor:
- Dengeli beslenin, tuz ve yağ tüketimini azaltın
- Günde 2-3 litre su için
- Tütün ve alkolden uzak durun
- Haftada en az 150 dakika egzersiz yapın
- Stresi azaltmak için rahatlama tekniklerini deneyin
- Aile hekiminize düzenli kontroller için gidin
- Tansiyonunuzu düzenli ölçtürün
- İlaçlarınızı doktor tavsiyesine uygun kullanın
SAĞLIKLI BİR GELECEK İÇİN BUGÜN HAREKETE GEÇİN
Dünya Hipertansiyon Günü 2025, Erzincan ve Türkiye için hipertansiyonla mücadelede önemli bir fırsat sunuyor. Sağlıklı yaşam tarzı, düzenli sağlık kontrolleri ve tedavi uyumu, bu hastalığın yıkıcı etkilerini önleyebilir.